Rekabet hukuku kapsamında rakip teşebbüslerin bilgi paylaşımı rekabetçi davranışların koordinasyonuna, yani rekabetten kaçınmaya neden olabileceğinden hassas bir konudur. Öte yandan odalar, vakıflar ve dernekler gibi teşebbüs birlikleri üyelerinden derledikleri bilgileri toplayarak üyeleri, kamu kurumları veya kamuoyuyla paylaşabilmektedir.

Rekabet kuralları konusunda bilinçli olan teşebbüs birlikleri bu tip bilgi paylaşımları konusunda Rekabet Kurumu’na başvuru yaparak menfi tespit ya da bireysel muafiyet talep etmeyi tercih etmektedir. Menfi tespit, bir işlemin 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a aykırı olmadığının tespiti anlamına gelmektedir. Bireysel muafiyet ise bir işleme sağladığı faydalar nedeniyle Kanun’un yasaklayıcı hükümlerinden muafiyet tanınmasıdır. Bunun Kanun’un 5’inci maddesinde sayılan dört koşulu olup bireysel muafiyet kararları süreli ya da süresiz olabilir. Süreli olarak tanınan muafiyetler genellikle iki, üç ya da beş yıl olmaktadır.

Bu vesileyle belirtmek gerekirse ayrıca Rekabet Kurulu tarafından tebliğler aracılığıyla düzenlenen grup muafiyetleri bulunmaktadır. Bilgi paylaşımı konusunda böyle bir düzenleme bulunmamaktadır. Öte yandan yine Kurul tarafından kabul edilen Yatay İşbirliği Anlaşmaları Hakkında Kılavuz’da konuyla ilgili bağlayıcı değil, yönlendirici olarak kabul edebileceğimiz hükümler yer almaktadır.

Rekabet Kurumu’nun kararalma organı olan Rekabet Kurulu yeni yayımlanan iki kararında dernekler bünyesinde bilgi paylaşımına menfi tespit veya bireysel muafiyet vermeyi reddetmiştir. Bunlar 20/08/2020 tarih ve 20-38/526-234 sayılı Türkiye Seramik Federasyonu ve 19/11/2020 tarih ve 20- 50/687-301 sayılı İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği kararıdır. İkinci kararda raportörlerin süreli bireysel muafiyet tanınabileceği yönündeki görüşüne rağmen Rekabet Kurulu tarafından olumsuz karar verilmiş olması dikkat çekicidir.

Bilgi paylaşımına ilişkin kararlar orta uzunlukta Rekabet Kurulu kararları olur. Bunun nedeni Kurul’un konuyla ilgili yaklaşımını ortaya koyması ve ilgili geçmiş dosyaların üzerinden geçmesidir. Son iki Karar’da da böyle olmuştur. Kurul öncelikle Yatay İşbirliği Anlaşmaları Hakkında Kılavuz’a atıfla bilgi paylaşımının olumlu ve olumsuz etkileri olabileceğini, dolayısıyla her somut dosyanın kendine has özellikleri bağlamında incelenmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Buna göre fiyat, üretim miktarı, ürün kalitesi ve ürün çeşitliliği gibi rekabet parametrelerinden en az bir tanesi üzerinde olumsuz etkisi olabilecek bilgi paylaşımları sakıncalıdır. Bunların rekabet üzerinde potansiyel etkisi bilginin niteliğinin yanı sıra ilgili pazarın özelliklerine bağlıdır. Örneğin yoğunlaşma derecesi, şeffaflık, istikrar ve rakiplerin benzerliği gibi.

Rekabet Kurulu, bu genel değerlendirmelerin ardından, Türkiye Seramik Federasyonu kararında izleyen tespitlerde bulunmuştur.

∙ İlgili pazarın nispeten yoğunlaşmış yapısı dikkate alındığında rekabet açısından stratejik niteliğe sahip olduğu tespit edilen verilerin en az üç ay eskitilmeden ve yeterince toplulaştırılmadan paylaşılması nedeniyle menfi tespit verilemez.

∙ Paylaşılması öngörülen bilgiler rakipler arası koordinasyonu arttırma riski yarattığından, tüketicinin bundan yarar sağlaması olası gözükmediğinden, bilgi paylaşımı pazarın büyük kısmı üzerinde etkili olacağından ve sonuç olarak rekabet zorunlu olandan fazla sınırlanacağından bireysel muafiyet tanınamaz.

İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği kararında ise izleyen tespitler yer almaktadır:

∙ Bölge ve il seviyesinde satış miktarı bilgileri gibi ayrıntılı verilerin paylaşılmasının öngörülmesi ve Dernek’e üye teşebbüslerin pazarın çoğunluğunu oluşturması nedenleriyle menfi tespit verilmesi mümkün değildir.

∙ Verilerin toplulaştırılmayacak olması, paylaşım sıklığı ve bağımsız bir danışmanlık şirketi tarafından toplanmayacak olması gibi nedenlerle rekabet zorunlu olandan daha fazla sınırlanacağından bireysel muafiyet de verilemez.

Rekabet Kurulu Türkiye Seramik Federasyonu kararında bireysel muafiyetin dört şartından hiçbirinin karşılanmadığı sonucuna ulaşırken İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği kararında sadece tek bir koşulun karşılanmadığını değerlendirmiştir. Ancak bireysel muafiyet tanınması için dört koşulun tamamının sağlanması gerekmektedir. Bu nedenle bu Dernek de başvurusundan olumlu sonuç alamamıştır.

Yayınlanan bu son kararlar, Rekabet Kurulu’nun bilgi paylaşımı konusunda daha hassas olduğunu göstermektedir. Dernekler gibi teşebbüs birliklerinin bu çerçevede daha dikkatli olması önerilmektedir. Zira rekabet hukukuna aykırı bilgi paylaşımları Dernekler ve üye teşebbüsler için yaptırımlara yol açabilir.

ARED Perspektif / Mart 2021